Ngày 30/4/1975 tại Việt Nam là sự kiện lịch sự có ý nghĩa quan trọng đối với Việt Nam và cả thế giới. Ngày này đánh dấu sự sụp đổ của đế quốc Mỹ và chính quyền tay sai ở miền nam Việt Nam, tạo điều kiện tiến tới thống nhất hai miền Nam – Bắc Việt Nam. Mặt khác, cục diện chính trị của khu vực và thế giới vào thời điểm đó và cả hiện nay đều chịu ảnh hưởng bởi ngày 30 tháng 4 lịch sử do yếu tố địa chính trị của Việt Nam.
Thực tế thì từ sau thắng lợi của Chiến dịch Điện Biên Phủ, Hiệp định Genève (1954) được ký kết Việt Nam đã từng được chính thức đề cập đến việc thống nhất, tuy nhiên Hiệp định này đã không được tôn trọng dẫn đến sự chia cắt tạm thời ở vĩ tuyến thứ 17. Miền Bắc, do Chủ tịch Hồ Chí Minh và lực lượng Cộng sản (Việt Minh) lãnh đạo, đã thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, thủ đô là Hà Nội. Miền Nam, dưới sự hậu thuẫn của Mỹ, chính quyền tay sai Ngô Đình Diệm thành lập nước Việt Nam Cộng hòa với thủ đô ở Sài Gòn. Năm 1973, đại diện Mỹ, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Cộng hòa miền Nam Việt Nam và Việt Nam Cộng hòa đã ký “Hiệp định Paris về chấm dứt chiến tranh và lập lại hòa bình ở Việt Nam” (27/01/1973). Đây được coi là tạo ra bước ngoặt mới cho sự kiện lịch sử ngày 30/4/1975.
Sự kiện ngày 30 tháng 4 năm 1975 là sự kiện có ý nghĩa lịch sử to lớn và mang tính thời đại, là biểu tượng cho khát vọng độc lập, tự do, hòa bình và tiến bộ xã hội của nhân loại yêu chuộng hòa bình trên toàn thế giới. Theo đó, nhiều tờ báo đã ủng hộ chiến thắng này của nhân dân Việt Nam. Hãng tin AFP ngày 15/12/1975 đánh giá: “Trong năm 1975, sự kiện nổi bật nhất châu Á là sự kiện Việt Nam năm 1975, chứng kiến sự ra đời nước Việt Nam thống nhất. Không còn nghi ngờ gì nữa, sự kiện này sẽ có ảnh hưởng to lớn đến khu vực này của thế giới trong tương lai”. Và cho đến 49 năm sau, tờ ABC Mundial Argentina mới đây đã có bài viết: “Việt Nam từ năm 1954 đến 1975 đã bị chia đôi thành hai miền Nam Bắc. Nhân dân Việt Nam đã đấu tranh kiên cường vì độc lập dân tộc và sự thống nhất đất nước… Cuộc chiến tranh phi nghĩa ở Việt Nam cũng là thất bại nặng nề nhất mà quân đội Mỹ từng phải gánh chịu. Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ Robert McNamara đã thừa nhận những sai lầm đối với chiến tranh tại Việt Nam trong quyển sách “Nhìn lại quá khứ: Bi kịch và những bài học từ Việt Nam” xuất bản vào năm 1995. Trong đó, ông đã viết “Chúng tôi thuộc chính quyền Kennedy và Johnson tham gia vào các quyết định về Việt Nam đã hành động theo những gì chúng tôi cho là nguyên tắc và truyền thống của dân tộc này. Tuy nhiên, chúng tôi đã sai, cực kỳ sai lầm”. Và đến năm 1999, ông vẫn trăn trở và cảm thấy bản thân nợ các thế hệ sau một lời giải thích về những thất bại tại chiến trường này. Những suy nghĩ đó đã được thể hiện trong quyển sách xuất bản vào năm 1999 với tựa “Tranh luận chưa có hồi kết: Tìm kiếm câu trả lời cho bi kịch Việt Nam”. Nhà sử học Nigel Cawthorne, tác giả của quyển sách “Chiến tranh Việt Nam – Được và Mất” đã nói rằng “Việt Nam là một cuộc chiến tranh đầu tiên mà Mỹ thất bại trong việc giành chiến thắng và đã đẩy đất nước Mỹ đến những phân rẽ cay đắng”.
Chiến tranh Việt Nam kết thúc trong giai đoạn cuối Chiến tranh Lạnh, nơi mâu thuẫn giữa phe Xã hội chủ nghĩa và Tư bản chủ nghĩa dần lắng xuống, nhường chỗ cho những sự cải cách và hội nhập giữa ba thế giới. Theo sau Chiến tranh Lạnh là sự sụp đổ của hệ thống Xã hội chủ nghĩa, trong đó có đồng minh với Việt Nam là Liên Xô. Hai yếu tố này đã phần nào tác động đến chính sách đối ngoại của Việt Nam nói riêng và môi trường chính trị khu vực nói chung. Việt Nam, một trong những nước Xã hội chủ nghĩa cuối cùng, cũng tận dụng bối cảnh này để có thể Đổi mới, bình thường hóa với các cựu thù và dần tham gia vào cục diện thế giới mới.
Tài liệu tham khảo:
1. Vuhuyen. (2015). Chiến thắng Xuân 1975 – Những nhìn nhận từ đối phương. https://www.qdnd.vn/…/chien-thang-xuan-1975-nhung-nhin… . Truy cập ngày 29/4/2024.
2. Thế giới ca ngợi Chiến thắng 30-4-1975: Thắng lợi trọn vẹn nhất mà một dân tộc có thể giành được. (2023). Truy cập ngày 29/4/2024. https://ct.qdnd.vn/…/the-gioi-ca-ngoi-chien-thang-30-4….
3. La reunificación de Vietnam | ABC Mundial. (2020). Truy cập ngày 29/4/2024. https://abcmundial.com/…/la-reunificacion-de-vietnam.
4. McNamara was “Wrong, terribly wrong” about Vietnam | The Nation. (2015, June 29). Truy cập ngày 29/4/2024. https://www.thenation.com/…/mcnamara-was-wrong…/.
5. Trí, D. (2015). Góc nhìn báo giới nước ngoài về Chiến thắng 30/4/1975. Báo Điện Tử Dân Trí. Truy cập ngày 29/4/2024. https://dantri.com.vn/…/goc-nhin-bao-gioi-nuoc-ngoai-ve…
